وسعت ابعاد و زمينه‌هاي جنگ نرم سبب مي‌شود كه دايره وسيعي از ابزار مدرن را در زمره ابزار‌هاي اين جنگ بگنجانيم. به علاوه كه خصلت ابتكاري و ابداعي در اين جنگ سبب مي‌شود اين دايره دائماً وسعت بيشتري يابد و ابزار‌هاي جديد و ابداعي هم به اين فهرست افزوده شوند. اين ابزار‌ها را اجمالاً ذيل چهار مقوله مي‌توان گنجاند: صنايع فرهنگي، رسانه‌ها، فن‌آوري‌هاي نوين ارتباطي و تبليغاتي. چهار مقوله‌اي كه ارتباطي تنگاتنگ و پيچيده با هم دارند.
الف ـ صنايع فرهنگي:
1ـ سينما
جذابيت فراوان و قدرت و سرعت انتقال بالا و نيز قابليت بالاي تكثير محصولات صنعت سينما، يعني طيف وسيع فيلم‌ها، سبب شده است كه دنياي غرب به عنوان مخترع و صاحب اوليه اين صنعت، بيشترين استفاده را از آن در جهت تبليغ و ترويج فرهنگ و ارزش‌هاي خود در جوامع ديگر ببرد و سهمي ويژه را در اين راستا به اين صنعت اختصاص دهد. تأسيس تشكيلاتي چون هاليوود از بزرگترين گام‌ها در اين راستا است.
سينماي آمريكا، در بسياري مصاديق، سينمايي است به اقتضاي ديگر مصنوعات سرمايه‌داري، بر پايه سكس و خشونت و ترس. سينمايي مبلغ و مروج مظاهر فرهنگ غربي و در موارد بسيار حاوي هجمه‌هاي صريح و غيرصريح به فرهنگ‌ها و نظام‌هاي ارزشي مخالف و مقابل غرب، از جمله ارزش‌هاي ديني.
2ـ كارتون (انيميشن)
در كنار سينما، صنعت انيميشن‌سازي (پويانماي) هم صنعت مستقلي است كه هواداران بسياري را خصوصاً در بين مخاطبان كودك و نوجوان به خود جذب كرده است.
شخصيت‌هاي ساده و دوست‌داشتني دنياي كارتون براي مخاطبان و دوستداران كودك و نوجوان‌شان به آساني به عنوان الگو پذيرفته مي‌شوند و كودكان سعي مي‌كنند از رفتار‌ها و برخورد‌هاي آنان تقليد كنند.
وجود همين قابليت مهم است كه سبب شده كارتون‌ها در فرآيند هجوم نرم جهان غرب عليه ديگر فرهنگ‌ها و كشور‌ها نقشي ويژه را به خود اختصاص دهند. اين رويكرد را خصوصاً در نسل جديد كارتون‌ها مي‌توان ديد.
3ـ ماهواره
ماهواره امكانات بي‌نظيري را پيش روي صاحبان رسانه و دولت‌ها و قدرت‌ها گذاشته است كه رسانه‌هاي پيشين در تأمين آنها ناتوان بودند. شايد بتوان كار ويژه ماهواره در جنگ نرم را به جهت فضاي آزاد و رها از چارچوب و قانوني كه بر آن حاكم است انتشار برنامه‌ها و مطالبي دانست كه مخالف و مغاير با ارزش‌ها و اصول كشور مورد هدف‌اند.
4ـ اسباب‌بازي
از جمله ديگر كالا‌هاي فرهنگي موثر كه خصوصاً با توجه به قشر مخاطب‌اش اهميتي مضاعف و وضعيتي حساس دارد، اسباب‌بازي‌ها است.
اسباب‌بازي‌ها مصنوع شركت‌هاي غربي، در عمل مبلغان و مروجان فرهنگ زندگي مدرن (غربي)اند براي كودكان آن كشور‌ها و حتي ديگر كشور‌ها است تا از همان سنين كودكي با اين فرهنگ آشنا شده و با آن انس بگيرند. تغييري بنيادين كه بعد‌ها به سختي مي‌توان ثمرات‌اش را اصلاح كرد.
بازي‌هاي رایانه‌اي:
اما پس از رواج استفاده از رايانه در منازل شخصي، يكي از مهمترين موارد استفاده براي كودكان و نوجوانان بازي‌هاي رايانه‌اي بود. اين بازي‌ها كه نسل‌هاي پيشين‌شان آتاري، كمودور و پلي‌استيشن بودند، با استفاده از قابليت‌هاي رايانه، توانستند خيلي زود همه رقباي سنتي خود را كنار بزنند و بازار گسترده‌اي را به خود جلب نمايند.
سود سرشار اقتصادي كه سالانه از محل فروش اين بازي‌ها عايد كمپاني بزرگ سازنده آنها مي‌شود، سبب شده است كه بازي‌هاي رايانه‌اي يكي از مهمترين ابزار‌هايي باشند كه قدرت‌هاي جهاني از آن در راستاي جنگ نرم و ترويج و تبليغ و مدل زندگي غربي نهايت استفاده را بكنند.
موسيقي:
از جمله ديگر مقولات فرهنگي که در جريان نبرد نرم مورد استفاده وسيع نظام تبليغ رسانه‌اي غرب قرار گرفته است،موسيقي است. موسيقي از جمله هنر‌هايي است كه به جهت قابليت‌هايش در عمده تمدن‌ها و فرهنگ‌ها مي‌توان نمونه‌اي منحصر به فرد از آن را يافت.
مغرب زمين از اين قاعده مستثنا نيست و در آن از ديرباز به عنوان يكي از عناصر فرهنگي آن ديار، موسيقي حضور داشته است. هر بار به شكل و قالبي از موسيقي مخصوص درباره شاهان و اشراف گرفته تا موسيقي عامه مردم. آنچه كه امروز به نام موسيقي مدرن غربي البته پيش از آن كه در چنين سنتي ريشه و با آن نسبتي داشته باشد؛ مأخوذه و ملهم است از موسيقي جاز سياهان آفريقا كه در آمريكا شكل و شمايلي نو گرفته و امروزه به موسيقي آن ديار شناخته مي‌شود.
ب) ابزار‌هاي رسانه‌اي
اساساً رسانه‌ها در جنگ نرم نقش ويژه و منحصر به فردي را ايفا مي‌كنند. تا آنجا كه از آن به «جنگ رسانه‌اي» (Media War) تعبير مي‌شود. بنيادي‌ترين تعريف جنگ رسانه‌اي استفاده از رسانه‌ها براي تضعيف كشور هدف و بهره‌گيري از توان و ظرفيت رسانه‌ها (اعم از مطبوعات، خبرگزاري‌ها، راديو، تلويزيون، اينترنت و اصول تبليغات) به منظور دفاع ازمنافع ملي است. جنگ رسانه‌اي يكي از برجسته‌ترين جنبه‌هاي جنگ نرم و جنگ‌هاي جديد بين‌المللي است. جنگ رسانه‌اي تنها جنگي است كه حتي در شرايط صلح‌نيز بين كشور‌ها به صورت غير رسمي ادامه دارد.
1ـ مطبوعات
حتي علي‌رغم ظهور رسانه‌هاي نوين و شيوه‌هاي سهل‌تر و كارآمدتر اطلاع‌رساني، باز مطبوعات اعم از روزنامه‌ها، مجلات و… جايگاه مهمي را در اطلاع‌رساني و شكل‌دهي افكار عمومي ايفا مي‌كنند. خصوصاً روزنامه‌هاي كثيرالانتشار بين‌المللي كه محصول كمپاني‌هاي بزرگ خبر پراكني‌اند و مشتركين و مخاطبان فراواني را در سرتاسر جهان جذب كرده‌اند. البته در سال‌هاي اخير و با ظهور نشريات الكترونيكي و نشريات الكترونيكي ديگر مشكلات مربوط به ايجاد مانع براي ورود به كشور مخالف هم كمرنگ شده است.
2ـ راديو
راديو‌ها خصوصاً رايدو‌هاي بين‌المللي از جمله مؤثرترين و معمول‌ترين رسانه‌هايي است كه دول متخاصم از سال‌ها پيش از آنها براي تأثيرگذاري بر افكار عمومي كشور مقابل‌شان بهره مي‌گيرند. اجمالاً كار ويژه راديو‌ها در جنگ نرم را مي‌توان تهيه، تدوين و پخش اخبار و گزارش‌ها و تحليل‌هايي عليه كشور‌ها و دولت‌هاي رقيب و در راستاي منافع سياسي، فرهنگي و اقتصادي كشور متبوع خود دانست. اقدامي كه با هدف تأثيرگذاري بر افكار عمومي شهروندان كشور هدف و جلب اعتماد آنها به خود و در مقابل بي‌اعتماد‌سازي آنها به رسانه‌هاي داخلي و نظام سياسي‌اش انجام مي‌شود.
3ـ تلویزیون
از جمله رسانه‌هاي پيشتاز و پرمخاطب تلويزيون‌هاي بين‌المللي‌اند كه ميليون‌ها نفر را در سراسر جهان مخاطب برنامه‌هاي مختلف خود قرار مي‌دهند.
كار ويژه تلويزيون‌ها در جنگ نرم را مي‌توان تهيه و پخش برنامه‌هاي خبري و تحليل و گزارش‌هايي از كشور هدف بر خلاف روايت رسانه‌هاي رسمي و دولتي آن كشور و در راستاي سياه‌نمايي اوضاع آن كشور يا ارايه روايتي مطلوب خود از آن به مخاطبان است. در اين راستا آنان بخش ويژه از توان خود را به پوشش‌دهي اقدامات و فعاليت‌هاي تخريبي اپوزيسيون آن كشور اختصاص مي‌دهند و سعي مي‌كنند خلأ ارتباطي مخاطبان دولت رقيب را از اين طريق مرتفع سازند.
4ـ خبرگزاري‌ها و آژانس‌هاي خبري
خبرگزاري‌هاي بين‌المللي يكي از عمده‌ترين ابزار‌هاي جنگ رسانه‌اي در جهان محسوب مي‌شوند. اين خبرگزاري‌ها هر روزه باتوليد ميليون‌ها كلمه خبر و مخابره آن با پيشرفته‌ترين تكنولوژي‌هاي ارتباطي، فرآيند اطلاع‌رساني جهاني را تحت سيطره و كنترل خود دارند. آنها مي‌توانند با سانسور يك خبر يا دادن پوشش وسيع به يك رويداد، افكار عمومي جهان را له يا عليه آن مسأله برانگيزانند. اهميت خبرگزاري‌ها زماني آشكار مي‌شوند كه بدانيم اكثر مطبوعات، خبرگزاري‌هاي ملي و منطقه‌اي و شبكه‌هاي راديو تلويزيوني، اخبار و اطلاعات عمده خود را از اين آژانس‌هاي خبري دريافت مي‌كنند.
فن‌آوري‌هاي نوين ارتباطي:
1) اينترنت
بي‌گمان مهمترين و موثرترين اتفاقي كه در عرصه رسانه‌ها افتاده است را مي‌توان ظهور اينترنت دانست. قابليت‌هايي بي‌نظيري كه اينترنت با خود به ارمغان آورده سبب شده اين پديده به مهمترين و موثرترين ابزار جنگ نرم بدل شود.
سايت‌هاي خبري و خبرگزاري‌هاي اينترنتي
اینترنت زمیته سازظهور و رواج طیف وسیعی از خبرگزاری های مجازی واینتر نتی شده است. خصوصیات فضای مجازی و این که فعالیت در آن به مراتب آسان تر وکم هزینه تر است و امکان پنهان کردن هویت واقعی هم فراهم است. این رسانه ها خط قرمزهای کمتری را در برابر خود می بینند
2-1) رسانه‌هاي اجتماعي
به گروهی از رسانه های آن لاین که در این فضای جدید متولد شده اند عنوان رسانه های اجتماعی داده شده است. هر کاربر اینترنتی به راحتی می تواند مطالب تولیدی خود را در فضای مجازی منتشر کند.
انواع رسانه‌هاي اجتماعي
رسانه‌هاي اجتماعي را مي‌توان در هفت گروه دسته‌بندي كرد. شبكه‌هاي اجتماعي، وبلاگ‌ها، ويكي‌ها، پادكست‌ها، فروم‌ها، كاميونيتي‌هاي محتوايي و ميكروبلاگ‌‌ها هفت نوع رسانه‌هاي اجتماعي محسوب مي‌شوند. (صدرا…،1388 :159-234)
سایت رهبران شیعه
